Tüketici Utangaçlık Ölçeğinin Geliştirilmesi
Oğuzhan AYDIN, Selçuk Burak HAŞILOĞLU
Sayı: 1, 06.07.2021
Cilt: 13
Anahtar Kelimeler: Ölçek Geliştirme, Tüketici Davranışları, Utangaçlık, Utangaç Tüketici, Utangaçlık Ölçeği
Utangaçlık ile ilgili uluslararası alanda özellikle de psikoloji disiplininde
çok sayıda bilimsel çalışma bulunmaktadır. Ancak bu kadar
önemli bir konunun tüketici davranışları açısından neredeyse hiç ele
alınmadığı söylenebilir. Bu araştırmanın genel amacı “Tüketici Utangaçlık
Ölçeği’ni” geliştirerek tüketici davranışları alanında yapılan
araştırmalar için kullanılabilecek bir ölçme aracı ortaya koymaktır.
“Tüketici Utangaçlık Ölçeği’nin” geliştirilme sürecinde nitel ve nicel
yöntemlere başvurulmuştur. İlk olarak Tüketici Utangaçlık Ölçeği’nin
geliştirilmesi, madde havuzunun oluşturulmasıyla başlamıştır. Madde
havuzunun oluşturulmasında literatür taramasının yanı sıra odak
grup görüşmeleri ve uzman kişilerin görüşlerine başvurma gibi nitel
yöntemler kullanılmıştır. İkinci olarak Tüketici Utangaçlık Ölçeği’nin
kapsam geçerliliği için yine uzman kişilerin görüşlerine başvurulmuştur.
Üçüncü olarak, ana saha çalışması öncesi, sahaya inilerek 6 ayrı pilot çalışması gerçekleştirilmiştir. Dördüncü olarak ana saha çalışması
yapılmıştır. Araştırmanın örneklem planının oluşturulmasında
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK)’nun Düzey 1 sınıflandırılmasından
yararlanılmıştır. Bu doğrultuda ana saha çalışması, Türkiye genelinde
12 bölgede yürütülmüştür. Son olarak ölçek geliştirme sürecinde güvenirlik
analizi, keşfedici faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi
yöntemlerine başvurulmuştur. Bu araştırmada toplamda 2473 katılımcıya
ulaşılmıştır. Elde edilen nihai tüketici utangaçlık ölçeği tek boyutlu
olup 16 maddeden meydana gelmektedir. Bu çalışma neticesinde
elde edilen Tüketici Utangaçlık Ölçeği’yle psikoloji ve pazarlama
alanında yapılacak ortak çalışmalarda kullanılabilecek bir ölçme aracı
ortaya konulmuştur.