Bourdieu’nun Yönetim ve Örgüt Araştırmalarında Alımlanma Biçimleri
Onur Ünlü, Mehmet Ali Akyurt
Sayı: 2, 03.01.2023
DOI: 10.15659/yoad.8.1.003
Cilt: 7
Anahtar Kelimeler: Sosyoloji, İşletme, Yönetim ve Örgüt Araştırmaları, Pierre Bourdieu, Sosyal Teori, Alımlama
Bourdieu İngilizce yönetim ve örgüt araştırmaları literatüründe kendisine ait “alan teorisi”nden hareketle 1983 yılında geliştirilen “örgütsel alan” kavramından başlayarak sıkça başvurulan bir sosyolog. 2008’den bugüne ise Bourdieu’nun bu alandaki kullanımları üzerinde duran bir ikincil literatür gelişmiş durumda. Söz konusu literatür Bourdieu’nun önerdiği kavramların tekil olarak mı yoksa teorik bütünlükleri içinde mi kullanıldığı; kavramlarına yapılan atıfların yüzeysel ve törensel mi yoksa aslına uygun mu olduğu; yönetim ve örgüt literatürüne aktarılırken özgün halinden ne kadar ve hangi açılardan farklılaştığı gibi sorulara cevap üretmeyi ve gelecekteki Bourdieu referanslı çalışmalara yön vermeyi hedeflemiştir. Bu araştırma ilgili ikincil literatürün kendilerinden önceki Bourdieu alımlamalarına getirdiği eleştirileri ve kendilerinden sonraki alımlamaları yönlendirme çabalarını sınıflandırma amacındadır. Bu doğrultuda yarı-sistematik literatür taraması neticesinde belirlenen ve Bourdieu’nun yönetim ve örgüt alanında kullanımlarını ele alan 11 makalenin sunduğu içerik nitel meta analiz adımları takip edilerek incelenmiştir. Bourdieu’ya yönelik uzun süreli ilginin farklı dönemlerindeki alımlama biçimleri karşılaştırılarak, 1983-2008 arası ilk dönemde “serbest alımlama” ve “çeşitlenme” yönelimleri baskınken, 2008 sonrasındaki ikinci dönemde ise ikincil literatürün ortaya çıkışıyla “güdümlü alımlama” ve “katılaşma”nın baskın hale geldiği tespit edilmiştir. İkincil literatürün, Bourdieu’nun kavramlarına ve teorisine kendilerinden önceki atıf yapılma biçimlerine getirdikleri eleştiriler “seçmeci alımlama” ve “çelişkili alımlama” altında sınıflandırılmıştır. Bu eleştirilere dayanarak gelecek alımlamaları yönlendirmeye dönük çabalar ise geliştirilen “esnek yönlendirme” ve “katı yönlendirme” kavramları kullanılarak tartışılmıştır. Böylece bir sosyal bilimcinin teorisinin ve kavramlarının farklı dillerde ve bilimsel disiplinlerde alımlanma biçimleri ile bu alımlama biçimlerine ilişkin anlama ve yönlendirme çabalarına dair bir analiz çerçevesi ortaya konmak istenmiştir.